Tweejarigen Records

Onderstaand artikel van Ruud Stoop komt uit het weekblad Draf&Rensport nrs. 46 en 47 van 11 en 18 november 2015.

Snel, sneller, snelst als 2-jarige door Ruud Stoop

Is de Productendraverij nog een ouderwets ijkpunt als het gaat om de Nederlandse fokkerij? Volgende week vrijdag wordt op VP deze Derby der Tweejarigen weer verreden. Wij doken in de geschiedenis van deze koers en gingen heel ver terug...

Tot de winst van Ineke P Boko in 1993 gebeurde het met regelmaat dat het tweejarigenrecord juist in deze klassieker scherper werd gesteld. De fenomenale 1.14,6 van Nigel Stardust in 1998 - alweer bijna twintig jaar geleden - maakte aan die wetmatigheid een einde. Een zoektocht langs de historie van het record voor de aanstormende jeugd. Te beginnen in Paterswolde waar Jonkheer De Marees van Swinderen in 1890 een baan aan liet leggen.

1891: Roland (Paterswolde): 2.16,1b
Ergens moet zo'n erelijst beginnen en we houden ons even vast aan de op het lezenswaardige archief van de NDR genoteerde volgorde. Ene Roland - niet te verwarren met de latere crack van Piet Strooper uiteraard - zou vanuit de banden een tijd hebben neergezet van 2.16,1. De draver werd gereden door Jonkheer Gerhard Alberda van Menkema en bet bijzondere was dat twee- en verwielige karren in een koers reden. De eerste prijs van 400 gulden was - voor die tijd - trouwens helemaal met zo verkeerd. De winnende Jonkheer was zeven jaar later ook present met de cavalerie die bij de huldiging van Koningin Wilhelmina aanwezig was. Bryan Vader is dus niet de eerste `koninklijke koetsier' die banden heeft met de drafsport.

1895: Krylaty II (Vogelenzang): 1.53,3b
Het kan bijna niet anders of na Roland moet er door nog wel een tweejarige voor 1895 ergens harder zijn gelopen. Maar archieven van vervlogen dagen zijn nu altijd niet even helder en dat is de verklaring van het immense gat naar Krylaty II, die vier jaar na Roland over de kilometer ineens ruim twintig seconden sneller loopt. Dat gebeurt - we houden het nog even Koninklijk- op de dag dat menigeen elders Koninginnedag viert in ons land, maar Vogelzang blijkt met de koersen ook in trek: "Er komen hele ritsen voetgangers, door overladen trams en treinen uitgebraakt", zo meldt men. En even later presenteert ook `Willemien' zich in de Koninklijke Loge. Bij de aanwezigen is ook weer Jonkheer Gerhard Alberda van Menkema, die inmiddels lid is geworden van de Eerste Kamer. Hij ziet Krylaty II winnen met Van Zijl uit Sauwerd, de plaats die ruim een eeuw later pas aan de vergetelheid wordt onttrokken, omdat het ook de geboorteplaats is van de Olympische zwemster Ranomi Kromowidjojo. Krylaty II (een zoon van de Russische schimmelhengst Krylaty) neemt het tweejarigenrecord van Roland over. De genoemde Krylaty zette in hetzelfde jaar als Roland (1891) overigens al een baanrecord neer voor Paterswolde dat nooit meer werd verbeterd: 1.35,6.

1907: Redmond (Woestduin): 1.51,6b
Ook in 1907 wordt de barrière van 1.50 nog niet geslecht, maar Redmond komt met Nico Jan Koster al aardig in de buurt. De dan nog niet naar Denemarken vertrokken rijder loopt op de baan van Woestduin vijf tegenstrevers in De Toekomstprijs in een veld waarin liefst vier kinderen van de Amerikaanse hengst Clerimond in actie komen. Clerimond kennen we anno 2015 nog via zijn dochter Paulowna, die een moederlijn inzette die (tot dusverre) eindigt bij de geweldige Facebook, momenteel een van onze jeugdige toppers.
Ook de moeder van Redmond, Dawnlight, was in die jaren geen onbekende. Ze was namelijk een uitstekende kortebaandraver en werd gefokt door Jan Koster. De vader van Nico Jan Koster was op het moment dat Redmond zijn successen vierde vanwege zijn leeftijd niet zo vaak meer als rijder actief. Een jaar na zijn recordrace zou Kedmond op de baan van Bussum ook de Derby op zijn naam schrijven. De Sweepstakes (dan verreden op Duindigt) gaan eveneens naar de hengst van Jan Koster. Hij wordt niet voor niets in 1908 de meest winnende driejarige draver, al doet het gewonnen prijzengeld van 2650 gulden tegenwoordig natuurlijk wat potsierlijk aan.

Boven: Redmond (met J. Koster jr.) als 2-jarige, na zijn zege
in de Toekomst-prijs d.d. 27-10-1907 op Woestduin.

1908: Govert S (Woestduin): 1.51,4b
Het vanwege de geringe publieke belangstelling al snel met sluiting bedreigde Woestduin blijkt begin deze eeuw de snelste baan van ons land te hebben. Een jaar na Redmond knabbelt zijn opvolger Govert S tweetiende seconde van het tweejarigenrecord af. Govert S blijkt op die leeftijd de equivalent te zijn van Redmond, want ook hij zegeviert in koersen als de Derby (Bussum) en in de Toekomstprijs, waar hij met Meindert Haster heel makkelijk in 1.51,4 wint. Zijn totale winsom dat jaar zal op de kop af 600 gulden bedragen.
In die Toekomstprijs is Govert S onklopbaar, ook voor de als favoriete begonnen Emma W. Vooral in de laatste rechte lijn neemt Govert S afstand. De winnaar is een zoon van de Amerikaanse hengst Sierra, die in Lage Vuursche voor 25 gulden dekgeld zijn werkzaamheden verricht. Op het moment van zijn zege in de Toekomstprijs is Govert S trouwens nog eigendom van De Ridder uit de Noorder-IJpolder, maar als hij een jaar later de Derby (waarin maar vier paarden vertrekken en Emma W weer tweede wordt) op zijn naam schrijft, is hij reeds bezit van de bekende Jo Schuijl die in die jaren vele Amerikaanse paarden naar ons land haalde. Later wordt hij weer verkocht aan Stal Duinlicht van de Rotterdamse eigenaar Haas, een procuratiehouder van de firma Ruys. Die eigenaar komt in 1910 in opspraak vanwege koersmanipulaties, waarna alle paarden die eigendom zijn van Stal Duinlicht (overigens circuleren in de oude krantenverslagen ook de stalnamen Duindigt en Duindicht) meer dan twee jaar niet meer aan koersen mogen deelnemen. Bij zijn werkgever hoeft Haas zich trouwens ook niet meer te melden...

Boven: Govert S poseert als 2-jarige met pikeur Meindert Haster
en eigenaar A. de Ridder.

1909: Amandus W (Woestduin): 1.51,0B
De periode van Sake Witteveen uit Harendermolen breekt aan als het gaat om de tweejarigenrecords en in 1909 is het Amandus W die Govert S onttroont. De nieuwe recordhouder is een zoon van Paul H, een Oostenrijkse hengst die uiterst handelbaar was en zelfs zo gemoedelijk in de omgang dat Witteveen en zijn vrouw er de boodschappen mee haalden. Hij zou in 1912 naar Duitsland worden verkocht, maar was toen al even leidend vaderpaard in ons land. Die status kreeg later ook zijn veel bekendere kleinzoon Henriot.
Amandus W wint in de Toekomstprijs zo overtuigend dat de lezers van de Revue der Sporten zich afvragen waarom er geen aflbeelding van de winnaar is geplaatst bij het koersverslag. De reden is echter vrij simpel: het weer op Woestduin is tijdens de koersdag zo erbarmelijk dat de foto's mislukt zijn. De reactie van de redacteuren: "Die kwade regen is dus de oorzaak van `t kwaad bloed. Heeren, denkt in `t vervolg aan den barometer! Dat bespaart u gramschap, ons `t krabbelen van een recept voor bloedzuiverende pillen."
Als in de vorige eeuw het totalisatorverbod van kracht wordt, brengt Witteveen enkele van zijn paarden tot even voorbij de Duitse grens. Onder hen Lady B, de moeder van Amandus W, en Limca II, de moeder van Baron Paul W die later Amandus W opvolgt als recordhouder. Op die manier worden hun nakomelingen als Duitse draver beschouwd, waardoor het makkelijker wordt startgelegenheid te krijgen.

1910: Baron Paul W (Duindigt): 1.47,4b en 1.46,3b
Ook in 1910 zorgt de Toekomstprijs voor een aanscherping van het record. Op Duindigt noteert Baron Paul W een tijd van 1.47,4 en is daarmee de eerste tweejarige die onder de 1,50 duikt. En ook nog even de enige, want de tweede aankomende Bretteur blijft precies steken op die tijd: 1,50. Saillant detail tijdens deze meeting en vermoedelijk een grote zeldzaamheid: alle vijf de deelnemers in de openingsdraverij van die dag worden uitgeschakeld wegens onregelmatig draven.
Baron Paul W wordt op Duindigt gereden door Sake Witteveen, die amper een maand later over 1210 meter het record weer aanscherpt met de zoon van Paul H en Linsca II. Ondanks een voorgift van tien meter slaagt Bretteur er niet in Baron Paul W van de zege te houden. De 1.46,3 gaat als nieuwe besttijd in de boeken. In bet verloop van zijn koersloopbaan moet Baron Paul W - die verdienstelijk doorgaat - zich toch vooral gewonnen geven tegen Bretteur, terwijl de jaargangs beste Boer in Italië op latere leeftijd tot 1.23 komt.
Baron Paul W wordt in 1911 nog wel de eerste winnaar van de koersen op de Belgische baan van Wilrijck waar hij Bewindvoerder en - daar-is-ie-weer - Amandus W klopt. Omdat er in ons land met meer gewed mag worden op de koersen, wijken veel liefhebbers uit naar elders, maar de koersen lopen ook bij onze zuiderburen uit op een financieel debacle en men neemt afscheid van Wilrijck.
Dat doet ook Baron Paul W, die eind oktober 1911 vanuit Harendermolen zelfs afreist naar Berlijn om daar aan koersen deel te nemen. Toch wint hij in 1912 ook weer in eigen land, onder meer in Groningen. Aan het einde van dat jaar wordt hij verkocht naar Denemarken voor een bedrag van 3500 gulden. Een half jaar later biedt Witteveen nog meerdere paarden te koop aan. Met Baron Paul W gaat het overigens goed in zijn nieuwe omgeving. In 1918 wordt hij nog tweede in het Dansk Mesterskab. Dat is een koers die dan pas aan haar tweede uitgave bezig is. Een jaar eerder is de Hongaarse merrie Queen met Max Rabenhorst de eerste winnaar van die draverij. Baron Paul W (met Albert Hill) eindigt dan net als de door Jan Koster gereden Best Friend buiten de prijzen.

Boven : Baron Paul W (links) wint met S. Witteveen op Duindigt.

1925: Quicklooper (Duindigt): 1.42,8b
De drafsport maakt door het spelverbod zware tijden mee en dat laat zich voelen in de jacht op nieuwe records. Het duurt vijftien jaar voordat de 1.46,3 van Baron Paul W naar de geschiedenisboeken wordt gereden. Ook Quicklooper loopt zijn recordtijd in de Toekomstprijs, een draverij die tussen 1910 en 1925 vaker niet dan wel gelopen is. Quicklooper handhaaft zich tussen de top van zijn jaargang, al moet hij later dat jaar in de Sweepstakes voor tweejarigen - de Jeugdprijs - genoegen nemen met een tweede plek achter Queen H. Zijn winsom blijft als tweejarige steken op 625 gulden.
In Nederland wordt euforisch gedaan over de getoonde tijd van Quicklooper, maar in Europees verband is op dat moment nog een berg te beklimmen. De records in andere landen zijn veel sneller, zoals in Italië (Gianni Schicchi 1.29), Oostenrijk (Darling 1.28), Hongarije (Nured, 1.27) en Duitsland (Lebenskünstler 1.26). In Rusland rapen de tweejarigen het meeste prijzengeld op. Quicklooper van eigenaar Poelsma blijft zich in zijn loopbaan manifesteren. In 1926 wint hij de Derby door met Jan de Vlieger de tweede aankomende Quittevillezoon van Jos de Lijster te verslaan en in 1928 wint hij het Kampioenschap der Nederlandse Paarden met rijder De Boer. Bij die laatste zege wordt de prijs overhandigd door de Minister van Oorlog Lambooy, die een jaar later burge meester wordt in Hilversum en zo opnieuw bij de drafsport betrokken wordt.
Over de afstamming van Quicklooper bestaan gerede twijfels. Als vaderpaard wordt in die jaren steevast Lord V opgevoerd, maar waarschijnlijker is dat de bij De Vlieger dekdiensten verrichtende Bretteur de vader is. De Vlieger (overleden in 1968 op 69-jarige leeftijd) heeft Quicklooper altijd een van zijn beste paarden gevonden, samen met andere door hem gereden grootheden als Premier Mars, Calumet Aster, Bretteur en Determination, terwijl hij ook met Gonny D (Derby) en de fameuze kortebaner Allouez eer inlegde. Ook Quicklooper komt in zijn laatste koersjaren nog regelmatig en met succes als kortebaner uit, hoewel dat vanwege de aanpassingen van de leeftijdsgrenzen lange tijd onzeker blijkt. Uiteindelijk past men die jaarganglimieten aan, al blijven veel Nederlandse eigenaren het bizar vinden dat de Franse hengst Reveil in die jaren voor zijn afstammelingen een premie van 500 euro verdient, alleen al om het Normandische bloed te propageren.

Boven: Quicklooper met J.F. de Boer.

Boven: Quicklooper met Jan de Vlieger.

1923: Qurvill Patrick D (Duindigt): 1.42,8b
In 1925 wordt het record nogmaals scherper gesteld, dan door Qurville Patrick D, die op Duindigt tot 1.42,6 komt. "De winnaar liep in een mooie tijd. Had Qurville Patrick D honderd meter voor den paal niet enige fouten gemaakt, dan zou hij zeker een zijn geworden in een nog snellere tijd." Quicklooper moet met Dirk de Vlieger genoegen nemen met een tweede plek en Queen H eindigt als derde, 'ver achter'. We komen de nieuwe recordhouder als laatste tegen tijdens een kortebaandraverij tijdens een koersdag in Alkmaar in 1934, waarbij hij een serie wint. De nieuwbakken recordhouder blinkt gedurende de koersloopbaan eigenlijk toch vooral uit in fouten.
In 1932 is Qurville Patrick D ook aanwezig tijdens de laatste meeting van Jan Kruithof Senior, die met Parmenio een winnaar rijdt, maar even later van de sulky valt en overlijdt.

1927: Siem Claudy (Duindigt): 1.41,4b
Twee jaar na de 1.42,6 van Qurville Patrick D gaat het record over naar Siem Claudy, een zoon van Kerrigan en Todd Bird die met eigenaar Prins van Stal C naar de winst rijdt. "Toen de vlag eindelijk viel zagen we Sir Axworthy K dadelijk met een paar lengten voorsprong, doch in niet vaste gang, aan het hoofd. In plaats van Stormlooper, die veel vertrouwen genoot, is Siem Claudy, waarvan goede geruchten gingen, het beste op dreef. Sieghilde SW en Sint Nicolaas liepen een sukkeldrafje. Siem Claudy bedreigde Sir Axworthy voortdurend en op het moment dat Siem Claudy de voorrang kreeg, werd Sir Axworthy op onsympathieke wijze onder de karwats genomen, hetgeen doelloos was. De gemaakte tijden van de beide eersten kunnen zeer goed worden genoemd", meldt het Nieuwsblad van het Noorden. Het Algemeen Handelsblad bekritiseert de handelwijze van rijder Kruithof Sr nog wat meer: "Hetgeen voor Kruithof reden was om op een onmenselijke manier de karwats te gebruiken. Zelfs toen de eerste plaats voor hem verkeken was, gebruikte hij nog dit strafmiddel, ondanks protesten van het publiek. `t Was een schande!"
Siem Claudy komt uiteindelijk tot een record van 1.28,8, maar echt toonaangevend wordt hij toch niet binnen zijn jaargang. Als driejarige wint hij pas in oktober op Duindigt weer eens een koers om er een week later nog een zege aan toe te voegen. Zijn meest opvallende prestaties zet hij nadien neer in koersen voor heerrijders. Ook promoveert hij in 1929 na enkele zeges nog van de vierde naar de tweede klasse en in 1930 klopt hij op Duindigt Queen H, die we in de vorige aflevering van dit recordoverzicht regelmatig tegenkwamen. Hij wisselt de laatste jaren nogal eens van eigenaar, zo is hij nog succesvol voor Stal Oegstgeest van eigenaar Schachtschabel (onder meer een keer in dead heat in 1934 waarbij hij vanwege een defecte sulky de solozege uit handen geeft), maar zijn slotjaren is hij vooral actief in kortebaandraverijen.

Boven: Siem Claudy in actie op Duindigt, begin jaren 30.
De hengst was vernoemd naar de dichter SIMON DANIËL KLOUWENS,
die wekelijks zijn zogenaamde 'brandnetels' over onze sport
publiceerde. Click hier

1931: Weidlooper (Duindigt): 1.40,2b
De grens van 1.40 komt vier jaar later nog wat nadrukkelijker in beeld als Weidlooper (net als de eerdere recordhouder Quicklooper een kind van de door Jan Koster gefokte Doorlooper) op het jubilerende Duindigt dat 25 jaar bestaat tot 1.40,2 komt. De draver van eigenaar Dirk de Vlieger wordt door Jan de Vlieger naar de nieuwe besttijd gereden en ook nu gebeurt dat in de Toekomstprijs, waarbij voor de winnaar 450 gulden is weggelegd. De familie De Vlieger uit Nieuw Vennep dicteert deze koers, want ook Wilhelm en Wijsneus (derde en vierde) zijn in bezit van dit voor de drafsport zo belangrijke geslacht uit de Haarlemmermeer. Dat vindt ook Het Vaderland: "Bravo Dirk en Jan, jullie hebben de Nederlandse Draverssport weer met een tweetal exemplaren verrijkt, waar we nog plezier van kunnen beleven. Daarnaast ook een woord van hulde aan de stal van mevrouw Oosting. die in Wanda Scott een bijzonder goede vertegenwoordigster telt, waarvan we nog veel goeds verwachten. De fraaie, vierkante draf van dit jonge paard was een lust voor de ogen en wekte ieders bewondering".
De tweede aankomende Wanda Scott is een van de eerste koerspaarden van de dekhengst Judge Scott. De merrie wordt een jaar later opnieuw tweede als Weidlooper ook in de Derby met een eerste prijs van 400 gulden heerst. Weidlooper is eigendom van Rudolf Sormani, een verffabrikant uit Rijswijk en die ziet zijn paard in 1933 en 1934 en zelfs in 1937 nog winnen tijdens een kortebaandraverij die jaarlijks wordt gehouden tijdens de Alkmaarse Landbouwtentoonstelling.

In 1935 wint de merrie in handen van Jan de Vlieger het Kampioenschap van Nederland op de 800 meter. Die titel komt op bizarre wijze tot stand, omdat in de finale drie rijders (onder wie Jan van Leeuwen en Jan de Boer) van de sulky vallen en de koers moet worden overgereden. Dat jaar wint ze ook op Woudesteyn, waar de publieke belangstellWg heel groot is, omdat de Nederlandse wielrenner en topsprinter Piet Moeskops het opneemt in een onderling duel tegen de vermaarde draver The Gleaner, een tweestrijd die vanwege de zware baan wordt gewonnen door het paard. In 1938 verhuist Weidlooper van Jan de Vlieger naar haar nieuwe eigenaar Van der Donk uit Lucaswolde die er dat jaar nog mee wint in Sappemeer en Uithuizen. Ze staat dan in training bij Marten Rozema en werkt in 1941 haar laatste optredens af.
Als fokmerrie levert Weidlooper (met 1.25 uiteindelijk de snelste van haar jaargang) onder meer Oranje J af, een zoon van Parisien die voor de Hilversumse Mevrouw Weehuizen koerst. De hengst wint met Jan van Leeuwen Jr enkele keren, maar komt vooral in het nieuws als hij tijdens het verzorgen diezelfde Van Leeuwen ruw in de hand bijt. Deze moet naar het ziekenhuis worden afgevoerd en voor enige tijd zijn ritten afstaan aan zijn vader. Twee maanden later overlijdt Oranje J zelf...

Boven: Krantenfoto uit het Leidsch Dagblad van 24 augustus 1933.
Onderschrift: Harddraverijen te Stompwijk.
'Weidlooper', eigenaar R. Sormani, rijder J. de Vlieger, dicht bij de finish.

1932: X Doorlooper (Duindigt): 1.37,2b
Ook X Doorlooper was een kind van Bretteur en Doorlooper, een combinatie die dus voor nogal wat uitstekende koerspaarden zorgt. In de Toekomstprijs scherpt ze het tweejarigenrecord aan tot 1.37,2, een forse sprong voorwaarts. Toch blijkt X Doorlooper tijdens deze draverij niet de meest rappe deelnemer, maar stalgenoot Xiphias (eveneens van Dirk de Vlieger) wordt na een tijd van 1.36,4 wegens telgang alsnog uitgeschakeld, waardoor Jan de Vlieger als rijder deze dag drie van de vijf verreden draverijen wint. Dat levert onder meer een bonus op van 100 gulden van het Departement van Defensie. Een kleine pleister op de wonde van de sport, die nog altijd zucht onder het totalisatorverbod. Uiteindelijk wordt X Doorlooper niet een van de snelste paarden van de jaargang, al wint de merrie nog wel meerdere koersen met onder meer Jan de Vlieger. Ze richt zich steeds meer op het 800-meter werk. Opvallend genoeg wint ze haar laatste optreden voor De Vlieger net als bij haar debuutwinst door uitschakeling van een aanvankelijk winnende stalgenoot, in dit geval Zoo Doorlooper. X Doorlooper moet de winst wel in dead heat delen met Fatima. In 1937 wordt X Doorlooper verkocht aan C.P. Neijens uit Uithuizen. Ze wint dat jaar een Jubileumdraverij op de baan van Zuidhorn en ook in Bolsward is ze de sterkste, waarna haar omgeving de Restaurant Doele-wisselbeker uit handen van burgemeester Praamsma overhandigd krijgt. In eigen omgeving, Uithuizen, wint de merrie de B-draverij maar het comite is daarbij wel heel erg clement door haar ondanks een serie fouten te handhaven. Een zekere mate van thuisvoordeel? En in Gorredijk is het paard verder nog eens betrokken bij een zware aanrijding met Abdullah Scott van Bartheld Bolwijn.
In de fokkerij komen we haar naam nog tegen in de moederlijn van de door Fred de Zoete gefokte winnaar van de 4,5 kilometer, Kid of Flora.

Boven: X Doorlooper in handen van eigenaar C.P. Neyens
aan het koersen te Veendam, midden jaren dertig.

1935: Admiraal Bonnie (Duindigt): 1.36,0b en 1.35,8b
Na X Doorlooper wordt het record overgenomen door Admiraal Bonnie, die met Gerard Ensing voor fokker en eigenaar Kleyne uit Rietveld de Toekomstprijs wint in 1.36,0 gevolgd door Aura V (trouwens ook al van de gouden verbintenis Bretteur-Doorlooper) met Jan de Vlieger. Die twee blijven elkaar als tweejarige voortdurend bekampen, waarbij de recordhouder zelfs nog wat afknabbelt van zijn besttijd, 1.35,8. Admiraal Bonnie blijft helaas niet lang aan het front, al wint hij een jaar later nog de Jeugdprijs op de baan van Groningen in 1.34,6 over 1720 meter, ondanks een starthandicap van zestig meter op de meeste andere deelnemers.
Het zal zijn laatste wapenfeit blijken, want hetzelfde jaar overlijdt Admiraal Bonnie. De zoon van Silladar en Our Bonni komt een longontsteking niet te boven en krijgt geen kans zijn talenten verder te laten zien. Hij neemt afscheid met een in Rotterdam gelopen record van 1.33,1.

Boven: Admiraal Bonnie in close-up.

1936: Bonni Scott (Duindigt): 1.35,0b en 1.32,5
Het lijkt ineens snel te gaan met de records, want nadat Admiraal Bonni het record in een jaar twee keer aanscherpt doet Bonni Scott dat eveneens. Ze wordt door Andries B van der Veen uit Blankenham twee keer naar een nieuw tweejarigenrecord gereden. De eerste keer gebeurt dat in (opnieuw) de Toekomstprijs, waarin de combinatie in 1.35,0 dan Breakaway Scott klopt die tot 1.39,4 komt. "Een net gebouwd paardje dat reeds een aardige draf vertoonde", meldt De Telegraaf over de winnende merrie. Het record van Bonni Scott houdt niet lang stand, want in september komt Breakaway Scott zelfs tot 1.33,3. Die draver is eigendom van Jantje Oosting-Oosten, de weduwe van Johannes Oosting en wordt gereden door Andries T van der Veen. Maar omdat de op twintig meter afstand begonnen Bonni Scott over de kilometer gemeten nog iets sneller is dan de winnaar - hoewel tweede in de koers - blijft de merrie haar record nu met 1.32,5 houden. Een jaar na haar recordrace wint Bonni Scott tijdens de kermiskoersen in Joure, maar rijder Andries van der Veen komt meer in het nieuws doordat in een andere draverij IJlbode J met Marten Rozema een paaltje raakt en Rozema ruim een halve ronde als een stuntman met de benen over de grond slepende aan de sulky hangt. Van der Veen weet het paard ten slotte te vangen en voorkomt erger. Bonni Scott wordt de voorlaatste winnares van de Toekomstprijs, die tot 1943 (Ironsides wordt winnaar met Jan de Vlieger) niet meer wordt verreden en vanaf 1944 wordt voortgezet met de Productendraverij.

Regelmatig worden er, na het mede door de oorlogsjaren anonieme afscheid van Bonni Scott (in 1942), nog tweejarigennummers naar haar vernoemd. Zo is in 1957 haar dochter Walewska Contessa present in de Bonni Scott-Prijs in Groningen. Dat is echter niet een van de beste nakomelingen van de merrie met wie Hans B. van der Veen uit Ruinerwold - die ook nog als pikeur won met de draver - fokte. Van haar zeven kinderen was Kalida (1.23,2) als koerspaard de meest succesvolle. We vinden Bonni Scott nog terug in de pedigree van paarden als Felice Jubilee, Patrick Crown, Memory Lane en Key Jubilee.

1944: Judge's Dochter (Duindigt): 1.32,0b
In 1944 wordt de eerste editie van de Productendraverij afgewerkt en deze is dan nog gesplitst in een versie voor hengsten en merries. De winnaars op Duindigt (Johannes 1.38,7 en Juliana Lee 1.39,7) wekken met hun tijden nog niet de illusie dat er een recordverbetering aan zit te komen. Toch is dat op 27 augustus wel het geval, wanneer Judge's Dochter in haar derde start een eerste prijs van 5.000 gulden wint in de Grote Prijs der Tweejarigen en dat is feitelijk de finale van de beide afdelingen voor de Productiedraverij. De vosmerrie klopt Ju Ju (de moeder van de goede Vlieger D) en Juliana Lee. Die 5.000 gulden is in die jaren een vermogen. Ter vergelijking: op lotnummer 1441 valt dezelfde dag de hoofdprijs van de Staatsloterij: 40.000 gulden.
Een start eerder wint Judge's Dochter met Nuttert Oosting nog in Alkmaar en dat terwijl men slechts op het laatste moment vervoer naar de koers weet te regelen. Geen uitzondering die tijd. Na een draverij op Duindigt heeft de Spoorwegen geen wagon meer beschikbaar en moet Van der Veen lopende met de paarden van Den Haag naar Utrecht om verder te kunnen reizen!
Judge's Dochter is eigendom van de weduwe Oosting (die haar ook fokte) en wordt gereden door Andries B van der Veen. In dat opzicht hebben de krijgsjaren dus nog niet veel voor verandering gezorgd.
In de fokkerij brengt Judge's Dochter onder meer Xina S, die in 1958 zowel de Productendraverij als de Jofferprijs wint. Deze Xina S groeit op in Zuidhorn, net als andere kinderen die Joh. Smit van Judge's Dochter fokte, zoals Tjiftjaf S en Vuurgoudhaantje S. De vosmerrie Dwergvalk S komen we later nog tegen wanneer ze in 1964 de snelste tweejarige wordt.
De moeder van Judge's Dochter was Reni en die is van wezenlijk belang geweest voor onze fokkerij. Via haar dochter Hollyrood Nimble komen we uit bij onder meer Sam Hollyrood (Sweepstakes 1979), Long Island (Jofferprijs 1996) en Tafna (Jofferprijs 1979). Een andere dochter van Reni, de door Gert Ursem uit Opmeer gefokte Us Famke, ziet haar zoon Foxtrot twee keer de Grote Prijs van Nederland in Groningen winnen. Arnold Mollema is beide keren de rijder. Ook in Hongarije (door Mastermind Jago) en het Verenigd Koninkrijk treffen we nog `klassieke' winnaars van haar aan.

Boven: Judge's Dochter won de Derby, net als
twee jaar eerder haar volle zuster Hollyrood Nimble.

1950: Prinses Zora (Duindigt): 1.31,5b
Zes jaar na Judge's Dochter komt Prinses Zora nog wat dichter bij de grens van de 1.30. Dat doet de merrie in de Productendraverij (inmiddels over 1300 meter) met Jan Wagenaar. Met een tweede plek in de Sweepstakes en een derde plaats in Derby bevestigt ze later haar dominante rol. Ze wint het nog piepjonge klassieke nummer op dezelfde dag dat Olga Pluto met Appie Siderius de Derby op haar naam schrijft en dat bevestigt wet de toegenomen status van de koers en is ook de verklaring voor de minimale belangstelling van de pers voor de recordverbetering.
Een jaar later komt Prinses Zora uit in de interland tegen Belgie waarvoor drie paarden van drie-, vier- en vijfjarige leeftijd zijn geselecteerd. Dat was toen nog een heuse prestigekwestie en Martin Vergay viert zijn zege met Postduifje G dan ook intens. Prinses Zora wordt derde, maar draagt wel bij aan de Nederlandse eindzege. Twee maanden later wint Postduifje G bij de return in Oostende opnieuw en wordt Prinses Zora vierde, maar verliest Nederland. In die tijd nog goed voor grote koppen in de Belgische gazet... Ook later is ze weer van de partij in de 'Derby der hage Landen'.
In 't Zand doet de naam van Prinses Zora vast nog wet een belletje rinkelen. Via haar dochter Cathrientje H (geboren in 1961) komen we uiteindelijk via de Alkmaartopper Norma (1996) immers uit bij klassieke winnaars als Andre W (twee maal Breeders Crown en de Fokkerstrofee) en Zander (Sweepstakes, Breeders Crown en Derby der Vierjarigen) van vader en zoon De Wit.

Boven: Prinses Zora (J. Wagenaar) triomfeert in de Productendraverij,
voor Prinses Julia B (reling, met kap) en Postduifje G.

De opvolgers van Prinses Zora
Op de overige recordhouders komen we later nog uitgebreid terug in het kader van een volgend tweejarigennummer, maar in vogelvlucht nemen we voor de volledigheid alvast de recordraces van de andere toptijden door.
In 1952 neemt Redloff WB het record over door op Duindigt als tweede aankomende achter Ronald (die veertig meter voorgift krijgt) een tijd neer te zetten van 1.29.
Opvallend is dat de tweejarige zoon van The Saint dat jaar liefst vijftien maal aan de start verschijnt...

1952: Ronald (Duindigt): 1.28,2b
In een van de leukste tweejarigenkoersen van het seizoen neemt Ronald met Jan de Vlieger het record over door op Duindigt een tijd van 1.28,2 te klokken. Ook deze zoon van de bekende Gonny D doet dat overigens als tweede aankomende, want in dit geval is Reve d'Or B de snelste. Een jaar later wint Ronald de Sweepstakes, maar hij blijft net als zijn voorganger Redloff B toch vooral in de schaduw van jaargangbeste en Productendraverij-winnaar Roland, die in 1953 ook de Derby wint voor Ronald.

Boven: Ronald wint als 2-jarige met Jan de Vlieger,
te Duindigt, 19-10-1952.
Een jaar later werd hij tweede in de Derby achter Roland.

1953: Spencer Hollandia (Duindigt): 1.26,4a
Voor de eerste keer wordt het record verbeterd met dank aan de autostart. Op Duindigt komt Spencer Hollandia met Willem Geersen tot 1.26,4. Eerder blijft de hengst in de Productendraverij nog als tweede steken achter winnaar en stalgenoot Sir Messidor. Zijn record vestigt Spencer Hollandia in het Criterium waarin hij Sorento (1.28,7) voor moet laten gaan, maar over de kilometer toch duidelijk sneller is. Met Romeo Spencer boekt Geersen deze dag overigens ook zijn duizendste overwinning.

Boven: Spencer Hollandia (nr.4 met Jan de Vlieger) verslaat
Sir Spencer (springt door 't stek) in de Jonker-prijs.

1959: Yvonne Hollandia (Duindigt): 1.25,4b
Dat de tijd van Spencer Hollandia scherp is, blijkt. Het duurt zes jaar voordat het record wordt verbroken. In de Productendraverij is Yvonne Hollandia al de snelste in 1.26,7, maar ze zet haar besttijd van dat jaar neer in de Revanche der productendraverij. Met Willem Geersen als rijder (regelmatig waren Martin Vergay en Freek Eerenberg achter haar te vinden) klopt de merrie in deze koers Ynno en Ysselmonde.

Boven: Yvonne Hollandia met Gerard van der Wal.
Winnares van de Productendraverij 1959.

1960: Zefa (Mereveld): 1.24,9b
In de Productendraverij zet Zilverreiger S met Bonne de Jong een koersrecord neer van 1.26,5, maar het tweejarigenrecord gaat naar Zefa met Appie Siderius. De combinatie komt op Mereveld tot een verbazingwekkende 1.24,9 en houdt daarmee Zampa van Papenhoef achter zich.

Boven: Zefa leidt reeds en gaat de Revanche Productendraverij 1960 winnen,
dan v.l.n.r. Zippy Erebus, Zombro Pluto (2e), Zilverreiger S (3e)
en Zegerus Th Hollandia (nr.3).

1962: Bento Kitty (Duindigt): 1.24,5b
Bento Kitty heerst in 1962 niet alleen in de Productendraverij, maar stelt ook het jaargangrecord later dat jaar scherper. Dat gebeurt in het Criterium der Tweejarigen, waarin de latere dekhengst met Jan Wagenaar sneller is dan Boy Scotch en Bouwmannetje K.
De hele carrière van Bento Kitty wordt beschreven op zijn pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: Bento Kitty en Jan Wagenaar jr. verzorgen de ereronde
na hun zege in het Criterium der 2-jarigen.

1964: Dwergvalk S (Mereveld): 1.24,2b
In de Productendraverij eindigt Dwergvalk S nog als tweede achter Djenghis Khan, maar de dochter van oud-recordhoudster Judge's Dochter heeft zich dan met Tom Kooyman al op de recordlijst gereden. Op Mereveld eindigt ze als derde achter Deter d'Aster en Delphine W, maar brengt we] het record naar omlaag vanwege haar veertig meter handicap in de koers over 1200 meter.

Boven: We hebben (nog) geen foto van Dwergvalk S.

1964: Deter d'Aster (Duindigt): 1.22,7a
We duiken in 1964 snel richting de 1.20, want eind september zorgt Deter d'Aster met zijn vierde winst op rij voor een tijd van 1.22,7. Dat doet de hengst in de Revanche van de Productendraverij, waarin Diana R en David v.d. Lente worden geklopt. Daarmee heeft Jan Wagenaar zijn record dat hij enkele maanden kwijt was ook weer terug. Dit record blijft een aantal jaren staan.

Boven: Deter d'Aster won o.a. Revanche Productendraverij,
Criterium der 2-j. en de Prijs der 3-j.

1973: Monty Buitenzorg (Duindigt): 1.21,8a
Niet de favoriet Mirko Buitenzorg (eerder winnaar Productendraverij in 1.24,3), maar Monty Buitenzorg met Sjeng Hendrikx wint op Duindigt de Jonkerprijs. De combinatie doet dat in een meer dan verbluffende 1.21,8, waarmee het negen jaar oude record van Deter d'Aster wordt verbroken. Vermoedelijk zou Mirko Buitenzorg nog sneller hebben gekund, maar die maakt met Manus Bouwhuis een fout bij de start en moet met een tweede plaats genoegen nemen. Voor Hendrikx is de winst de 99e in zijn loopbaan.
De hele carrière van Monty Buitenzorg wordt beschreven op zijn pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: Monty Buitenzorg met Sjeng Hendrikx op het gras
na hun overwinning in de Jonkerprijs 1973.

1974: Nubar van Echten (Duindigt): 1.20,9b
In de Productendraverij stelt Nubar van Echten een jaar later met Wim van Buytene het record opnieuw scherper. Hij haalt met 1.20,9 bijna een volle seconde van de tijd van Monty Buitenzorg af. Achter de tijdsnelste komen Niels Zuidvelde en Nimrod R binnen. Het record wordt in 1975 door Olafski Itenska op Duindigt geëvenaard in de Productendraverij, waarmee Andries van der Blonk zijn visitekaartje afgeeft als het gaat om het klaarstomen van tweejarige dravers.
De hele carrière van Nubar van Echten wordt beschreven op haar pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: Officiele aankomstfoto van de Productendraverij:
Nubar van Echten wint voor Natal Buitenzorg, Nimrod R,
Nicole H en Nanko Buitenzorg.

1976: Paranoh (Duindigt): 1.20,7a
De Productendraverij gaat naar de door Joop Schoonderwoerd gefokte Petra Fortuna, maar de snelste van de jaargang wordt Paranoh. Met Theo Schoutrop eist hij de Jonkerprijs voor zich op in 1.20,7. De latere Derbywinnaar van Klaas Woudstra klopt daarbij Prins Draisine en Pori Mariza. Opvallend genoeg zijn de eerste drie koersen van die dag vernoemd naar de voorgangers van Paranoh: Monty Buitenzorg, Nubar van Echten en Olafski Itenska.

Boven: Paranoh (T. Schoutrop) klopt Prins Draisine
in de Jonkerprijs.

1977: Rieka Hanover (Hilversum): 1.20,4b
Het is een snel jaar, want Rieka Hanover (Klaas Woudstra) wint in Hilversum in 1.20,4 en wordt even de nieuwe recordhoudster. Ralph Spencer wint later met Leo Schoonhoven de Jonkerprijs in 1.20,2. De draver van Joop de Ruyter uit Schagen is daarmee een van de snelste van deze tweejarigenlichting, maar zijn toptijd komt te laat. De Productendraverij gaat overigens naar Reema Beroona met Henk Slagter, tegenwoordig eigenaar van een timmerbedrijf in Schagerbrug.

Boven: Rieka Hanover en een omkranste Klaas Woudstra
bezig aan de ereronde na hun zege in de Jofferprijs 1977.

1977: Regina Hanover (Groningen): 1.19,6a
De barriere van 1.20 wordt ook in 1977 gebroken en dat vindt al plaats in augustus, waarmee Andries van der Blonk na Olafski Itenska een tweede recordhouder aflevert. Met haar 1.19,6 is Regina Hanover meteen één van de snelste tweejarigen binnen Europa.
De hele carrière van Regina Hanover wordt beschreven op haar pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: Regina Hanover (A. v.d. Blonk) pakt de zege voor
Rieka Hanover (nr.9) en Rexi (nr.5) in het Criterium der 2-jarigen
op Duindigt.

1979: Totem Volita (Duindigt): 1.17,9a
De nog altijd actieve Gerard Gommans haalt in de Productendraverij van 1979 een geweldige stunt uit door met Totem Volita van Piet Meijn uit Oostzaan niet alleen de tijd van Regina Hanover te verbeteren, maar zelfs een Europees record te lopen. Het halfbroertje van Speedy Volita verbetert het oude record van de Zweed Yoster Cloving met drietiende.

Boven: Totem Volita behaalt een ruime zege in de Productendraverij 1979
voor Terence Zora en de rest. Hij haalt een geweldige stunt uit door niet
alleen het 2-jarigerecord van Regina Hanover te verbeteren te verbeteren
van 1.19,6 naar 1.17,9, maar ook een Europees record te lopen.

1985: Action Skoatter (Hilversum): 1.17,7a
Een erelijst zonder echt grote namen is geen erelijst. Vandaar dat het mooi is dat we ook de geweldige Action Skoatter op de lijst terugvinden. Guus Knijnenburg wint met Alexander S nog de Productendraverij in 1.18,3, maar op dinsdagavond 26 november zet de dan nog aan 5,50 genoteerde Action Skoatter in de Jeugdprijs op Hilversum, in de mist en sterk gehouden, op superieure wijze een niet voor mogelijk gehouden tijd van 1.17,7 neer, daarmee het zes jaar oude tweejarigen-record van Totem Volita naar de geschiedenisboeken verwijzend. Ook de nummers twee en drie, Amber Enzelens en Amor Geert, zijn razendsnel.
De hele carrière van Action Skoatter wordt beschreven op haar pagina in onze Hall of Fame.

"De Vliegende Friezin"

1988: David H (Duindigt): 1.17,5a en 1.17,1a
Met David H heeft Wim Velis een Europese topper. Al vroeg in het seizoen zet de zoon van Essis en Tanja H een record van 1.17,5 neer om vervolgens in de Productendraverij tot 1. 17,1 te komen. Achter de jaargangtopper worden de merries Darling Boszorg en De Epona twee en drie.
David H won als 3-jarige de Sweepstakes Hengsten en viel daarna minder op. Hij kwam later met Arend de Wrede nog sterk terug.

David H met Wim Velis na de winst in de Productendraverij.

1993: Ineke P Boko (Duindigt): 1.16,9a
We kennen haar als de geweldige fokmerrie, maar Ineke P Boko was ook een geweldige draver. Als tweejarige wint ze de Productendraverij in handen van Hugo Langeweg in een tijd van 1.16,9 over de mijl. Iris van Cornjum en Innocenti worden tweede en derde achter de nieuwe recordhoudster. In Milaan loopt Ineke P Boko dat jaar 1.16,1 als 5e aankomende. Dit record wordt hier niet geteld omdat het in het buitenland is gelopen.
Een jaar later komt Justone of Frisia op Wolvega met Hinke Paulusma tot een evenaring met 1.16,9.
De hele carrière van Ineke P Boko wordt beschreven op haar pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: Ineke P Boko en Hugo Langeweg sr.

1994: John F Boko (Duindigt): 1.15,8a
John F Boko is van absolute wereldklasse en dat bewijst hij in 1994 door twee keer 1.15,8 te lopen. De eerste keer is dat in Wassenaar in de Jonkerprijs en niet veel later doet hij het opnieuw in het Kampioenschap der Tweejarigen op de baan van Wolvega.
Een jaar later wint hij bijna alle belangrijke koersen voor 3-jarigen.
Zijn hele carrière wordt beschreven op zijn pagina bij de BN-ers in onze Hall of Fame.

Boven: John F Boko met Hugo Langeweg en een juichende John F Bootsman
na hun eclatante zege in de Jonker-prijs 1994, waarin hij
het Europese tweejarigenrecord verbeterde naar 1.15,8.
Links verzorgster Karen Schagen.

1996: Let it be Cunera (Hilversum): 1.15,7a
Het record van John F Boko houdt slechts twee jaar stand, want in 1996 is daar Let it be Cunera die op Hilversum tot 1.15,7 komt. Opnieuw een Europees record voor een tweejarige uit ons land.

Boven: Let it be Cunera (Mariska Huel) was een goed jong paard.
Ze won o.a. de Holland-België match voor 3-jarigen.

1998: Nigel Stardust (Duindigt): 1.14,6a
Ook het record van Let it be Cunera houdt twee jaar stand, maar in 1998 is daar Nigel Stardust, die in 1998 met Huib van den Heuvel tot 1.14,6 komt (een verbetering met 0,8 sec) en dat is een tijd die lang stand houdt.
Een jaar later wint hij de Derby.

Boven: Nigel Stardust loopt hier als 2-jarige
een Nederlands record van 1.14,6.

(einde artikel van Ruud Stoop)

2015: Gabriëlatranss R (Wolvega): 1.14,5a
De merrie Gabriëlatranss R wint overtuigend de Jofferprijs 2015 in 1.14,5.
In de Productendraverij kon ze dit niet herhalen en werd ze vierde in 1.16,0.
Als 3-jarige werd ze uitgeschakeld bij haar jaardebuut in juni, won een maand later een PMU-koers, werd in de maanden daarna 3e, 4e en 6e, waarna ze niet meer aan de start is gekomen. Alweer een voorbeeld van te vroeg pieken.

Boven: Gabriëlatranss R en Robin Bakker behalen een prachtige
overwinning in de Joffer-prijs 2017, in een
NL 2-jarigen recordtijd van 1.14,5.

2015: Generaal Bianco (Wolvega): 1.14,0a en Galvani Boko (Wolvega): 1.14,0
In de Breeders Crown voor Tweejarigen op 1 december 2015 wint Generaal Bianco met klein verschil van stalgenoot Galvani Boko (beide hebben als eigenaar Merwestaal BV) en voor beide wordt dezelfde km.tijd genoteerd: 1.14,0. Dit record staat nu wel heel scherp voor een 2-jarige.
In het volgende jaar liep Galvani Boko nog 3 koersen, waarna we hem niet meer in de baan hebben gezien. Generaal Bianco groeide daarentegen vooral op latere leeftijd uit tot een topper.

Boven: Generaal Bianco (nr.12) met Rob de Vlieger ligt hier nog achter
op stalgenoot Galvani Boko met Dion Tesselaar in de
Breeders Crown 2-jarige 2015 G.
Generaal Bianco gaat winnen en voor beide paarden
wordt 1.14,0 genoteerd, een NL 2-jarigen record.

2021: Mistral (Wolvega): 1.13,9a
In de TCT Derby der 2-jarigen was de Duits gefokte Gio Cash onklopbaar. Hij won met gemak in 1.13,5. In zijn kielzog was zijn stalgenote Mistral (trainer Dion Tesselaar) meegeslopen en zij werd 2e in 1.13,9, voor de Italiaan Diapason, de Zweed Moses Boko en de Belg Pearl Vrijthout, die 1.14,0 liepen.

Mistral is een d.br. merrie van Broadway Fortuna uit As Promised 1.15,4 van Duc du Bossis (Fr) uit American Beauty 1.15,7 van Pine Chip. Gefokt door en in eigendom van G. van Keulen.

Boven: Mistral (nr. 1 met Jeffrey Mieras) loopt als 2e geplaatste
in de TCT Derby der 2-jarigen met 1.13,9 een NL-tweejarigen record.
De Duitse Gio Cash (met Dion Tesselaar) wint in 1.13,5.
(foto Geert Koops)

2022: Novato (Jagersrö): 1.12,4a
Eigenlijk tellen we de in het buitenland gelopen records op deze pagina niet mee, maar dit is de snelste NL-tweejarige ooit.
Novato debuteerde op 26 aug. 2022 te Wolvega in de serie van de internationale Breeders Course voor 2-jarigen. Hij won deze koers in 1.14,5. Een maand later startte hij in het Zweedse Jagersrö in de Finale. Ook hier won hij en wel in 1.12,4a over 1.640 m. in handen van zijn trainer Dion Tesselaar. In de regen klopte hij ruim de Italiaan Eminem Font (1.13,0) en een aantal Zweedse dravers. De eerste prijs bedroeg SEK 700.000, zo'n 69.000 Euro.

Novato is een br. hengst van Maharajah uit Supergirl 1.15,2 van Infinitif, afstammend van Prix d'Amérique-winnares Delmonica Hanover. Gefokt door en in eigendom van de familie Folkers uit Roden.

Boven: Novato wint in het Zweedse Jagersrö op een natte baan
de Finale van de internationale Breeders Course voor 2-jarigen in
de recordtijd van 1.12,4a over 1.640 m. in handen van zijn trainer
Dion Tesselaar.

Fotoverantwoording

De foto's tot 1970 zijn vaak gemaakt door Jacques van Bellen.
De foto's vanaf 1970 zijn van Wim Huybers (www.huybers.nl)
Die van na 2014 zijn van Team Huybers (www.huybers.nl)
Die van na 2020 zijn van Geert Koops (www.noordtrot.nl)
Die van Nakoersen (Mitchel Voshol) en
van Mariel Begheyn (www.mbfotos.nl)
zijn op de foto's gemerkt.


Voor een artikel over de draf- en rensport fotografen:
Click hier